Układy zbiorowe w Niemczech – Na czym polegają?

Obecnie Niemcy są w okresie przejściowym mającym na celu wprowadzenie powszechnej płacy minimalnej wynoszącej 8,50 Euro/h. Jak wcześniej funkcjonał rynek pracy naszego zachodniego sąsiada? Skąd brały się ustalenia dotyczące stawek? Jedynym źródłem praw w tym zakresie były układy zbiorowe – porozumienia branżowe pracodawców i związków zawodowych.

Ten fakt wskazuje, jak duże znaczenie w Niemczech mają związki zawodowe na kształtowanie warunków pracy. W Niemczech funkcjonuje ok. 70 tys. układów zbiorowych, z czego 502 jest ogólnie wiążących (pozostałe są wewnątrzzakładowe). Około 60% zatrudnionych pracuje na zasadach ustalonych w układach zbiorowych.

Zobacz nasz artykuł wprowadzający do tematu zbiorowych układów pracy!

Dlaczego układy zbiorowe w Niemczech odgrywają tak duże znaczenie?

 W odróżnieniu od sytuacji prawnej w Polsce, niemiecki kodeks w pracy jest dość ogólny, określa ramy organizacyjne, które uzupełniają zapisy układów zbiorowych. Jak to możliwe, że w Niemczech układy zbiorowe (po niemiecku – Tarifvertrag) odgrywają tak duże znaczenie? Z pewnością źródłem takiego stanu rzeczy są mocne związki zawodowe oraz duża partycypacja pracownicza.

Lata prężnego działania związków sprawia, że grupy te od dawna z łatwością organizują się w celu tworzenia ponadzakładowych układów zbiorowych. Efektem są branżowe porozumienia satysfakcjonujące pracowników i pracodawców, które ujednolicają zasady zatrudnienia osób w danej branży. Te ogólno-obowiązujące ustalenia są wiążące dla wszystkich pracowników danej branży w całym kraju.

Stawki minimalne w Niemczech w 2021 roku

Oprócz tego w Niemczech funkcjonuje też bardzo wiele mniejszych porozumień, na poziomie przedsiębiorstw czy zakładów – niektóre z nich modyfikują te ogólne ustalenia (na bardziej korzystne dla pracownika), a inne dotyczą przedsiębiorstw w których branżowe układy nie obowiązują. Układy zbiorowe są co jakiś czas renegocjowane – uwzględnia się zmieniającą się sytuację na rynku pracy i w danej branży.

Do czego zobowiązują układy zbiorowe w Niemczech?

Pracodawca zatrudniający pracownika ma obowiązek zawrzeć w umowie o pracę informację o obowiązującym na stanowisku układzie zbiorowym. Jeśli tego nie zrobi i zatrudniony będzie pracował w warunkach niezgodnych z odgórnymi zasadami, pracownikowi będzie przysługiwało z tego tytułu odszkodowanie. Pamiętaj, że ustalenia zawarte w układach zbiorowych mają pierwszeństwo wobec zapisów w umowie o pracę – wyjątkiem są sytuacje, gdy zapisy umowy są bardziej korzystne dla pracownika.

Przed podjęciem zatrudnienia:

• dowiedz się czy i jaki układ zbiorowy obowiązuje w Twoim miejscu pracy
• zapoznaj się z jego treścią (możesz poprosić o polską wersję językową dokumentu!)

Podczas trwania zatrudnienia:

• sprawdzaj, czy stawki i świadczenia, które otrzymujesz od pracodawcy są zgodne z obowiązującym układem zbiorowym.

Jeśli uważasz, że pracodawca nie jest wobec Ciebie uczciwy, skontaktuj się z Niemieckim Zrzeszeniem Związków Zawodowych (DGB). Na stronie internetowej DGB Bezirk Berlin-Brandenburg znajdziesz telefony oraz godziny pracy polskich konsultantów.